عزتی, دکتر عزت ا..., حسنی, شهلا. (1393). بازنمایی تاثیر مذاکرات درکاهش منازعات وافزایش همگرایی کشورهای حوزه خزرمطالعه موردی ایران و جمهوری آذربایجان. فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی, 6(4), 191-209.
دکتر عزت ا... عزتی; شهلا حسنی. "بازنمایی تاثیر مذاکرات درکاهش منازعات وافزایش همگرایی کشورهای حوزه خزرمطالعه موردی ایران و جمهوری آذربایجان". فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی, 6, 4, 1393, 191-209.
عزتی, دکتر عزت ا..., حسنی, شهلا. (1393). 'بازنمایی تاثیر مذاکرات درکاهش منازعات وافزایش همگرایی کشورهای حوزه خزرمطالعه موردی ایران و جمهوری آذربایجان', فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی, 6(4), pp. 191-209.
عزتی, دکتر عزت ا..., حسنی, شهلا. بازنمایی تاثیر مذاکرات درکاهش منازعات وافزایش همگرایی کشورهای حوزه خزرمطالعه موردی ایران و جمهوری آذربایجان. فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی, 1393; 6(4): 191-209.
بازنمایی تاثیر مذاکرات درکاهش منازعات وافزایش همگرایی کشورهای حوزه خزرمطالعه موردی ایران و جمهوری آذربایجان
1عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
تاریخ دریافت: 30 اردیبهشت 1398،
تاریخ پذیرش: 30 اردیبهشت 1398
چکیده
با تشکیل کشور های مستقل قزاقستان ، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان در حوزه دریای خزر که در سال 1991 میلادی صورت گرفت ، تغییراتی در نقشه های جغرافیای سیاسی جهان بوجود آورد و این حوزه را به خصوص بعد از تخمین میزان قابل توجه انرژی در آن به مهمترین کانون ژئوپلیتیکی جهان بویژه در منطقه تبدیل نمود . همین عامل ژئواکونومیکی منازعاتی را در این حوزه ایجاد کرده است از جمله این منازعات میتوان به مالکیت منافع اشاره کرد تغییر مالکیت خزربعد از فروپاشی اتحاد شوروی از دو کشور ( ایران و شوروی) به پنج کشور ( ایران ، روسیه ، آذربایجان ، ترکمنستان و قزاقستان ) زمینه شکل گیری مذاکراتی را در بین کشور های این حوزه فراهم آورده است محتوای این مذاکرات در ابتدا با انگیزه رفع و یا کاهش منازعات و حرکت به سوی همگرایی از سوی این کشور ها بوده است اما منافع ملی کشور ها مانع از این تصمیم شده است .در جنوب این حوزه کشور های ایران ، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان قرار دارند . به نظر می رسد استراتژی این کشور ها نیز مانند کشور های شمال حوزه خزر ، دست یافتن به منافع بیشتر است .این دیدگاه منازعات و چالش ها را در این حوزه افزایش داده است .اسناد آماری بیانگر آن است که توجه صرف به بهره برداری از انرژی ، سایر توان های حوزه خزررا تحت الشعاع قرار داده است . تحقیق حاضر پس از تجزیه وتحلیل روند مذاکرات ، این نکته را مطرح می کند که تعیین رژیم حقوقی دریای خزر میتواند منازعات دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان را کاهش داده و زمینه همکاریها در سایر بخش ها از جمله گردشگری ، اقتصادی ، زیست محیطی را افزایش خواهد داد .
1-- آذربایجانی ، کریم ،، جهانی شدن ، همگرایی اقتصادی – منطقه ای و تاثیر آن بر رشد کشور های حوزه دریای خزر و جمهوریهای قفقاز ، مجله تحقیقات اقتصادی ، شماره 61 ، پاییز و زمستان 88 ص155
2- امیر احمدیان ، بهرام ، تحولات ژئوپلیتیکی قفقاز پس واقعه 11 سپتامبر 2001 ، مجموعه مقالات نخستین کنگره علمی انجمن ژئوپلیتیک ایران ، 1383 ، ص149 )
3- رسول افضلی ، مصطفی محمد جانی ، همگرایی و واگرایی سیاسی در حوزه کاسپین و حوزه های پیرامونی آن ، فصل نامه مطالعات سیاسی، شماره 1 ، پاییز 1387 ، ص 124
5- رمضانی ، سید رحمت علیرضا محرابی ،ژئوپلیتیک دریای خزر و واگرایی کشور های ساحلی ، فصل نامه علوم سیاسی : مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز ، زمستان 1389 ، شماره 72 ص 19تا50)
6- سریع القلم ، محمود ، تبدیل ژئوپلیتیک جنگ به ژئوپلیتیک صلح ، فصل نامه ژئوپلیتیک ، سال دوم شماره سوم و چهارم
8- قوام ، سید عبدالعلی ، اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل ، تهران ، انتشارات سمت ،1371 ، ص 254
9- کولایی ، الهه ، تحول در نظریه های همگرایی ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران ، تابستان 1379 ، شماره 48، ص 157
10- عزتی ، عزت ا...، نظریه های جدید جغرافیای سیاسی ، انتشارات قومس ، 1386 ص78
11- قلی زاده ، علی ولی ، اهمیت اقتصادی جمهوری آذربایجان در چشم انداز توسعه منطقه آزاد ارس ، فصل نامه آسیای مرکزی و قفقاز ) شماره 73 ، بهار 1390 ص111تا ص134 )
12- مجتهد زاده ، پیروز ، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی ، انتشارات سمت ،1386،ص 204 ،205
13- سید حسن میر فخرایی ، رژیم حقوقی دریای خزر از واگرایی تا همگرایی ، نشریه پژوهش حقوق بهار 83 ، شماره 10 ، ص22)
14- عباس ملکی ، همکاری متوازن توسعه اقتصادی ، روزنامه ایران ، 4/4/74/
15- میر مهرداد میر سنجری ، سایت خبری تابناک ، 19/6/1388 ، حقوق ملی ایران در دریای خزر
16 - منفرد ، سید قاسم ، امکان سنجی شکل گیری ترتیبات امنیتی مشترک در حوزه دریای خزر ، مرکز پژوهش های مجلس ،مرداد 1385
17- محمد حسن نامی ، جایگاه دریای خزر در استراتژی جهانی با تاکید بر قرن 21 ، ناشر زیتون سبز و سهره 9/9/89
18- نشست سران کشورهای ساحلی خزر در یک نگاه. . روزنامه ایران (ویژه نامه)، ش. ویژه نامه (۲۴ مهر ۱۳۸۶): صفحه 3